صالح قاسمی اظهار کرد: جمعیت، موضوع مهمی است که متغیرهای بسیار زیادی در آن ایفای نقش دارند. بنابراین نمی توان چنین گمان کرد که در مسئله جمعیت، تنها اقتصاد، فرهنگ، سیاست ها و قوانین تعیین کننده و اثرگذارند بلکه بیش از ۴۰ متغیر وجود دارد که بر روی موضوع جمعیت تأثیرگذارند.

این پژوهشگر حوزه مطالعات راهبردی تمدن نوین اسلامی، از اقتصاد و فرهنگ به عنوان دو کلان متغیر در حوزه فرزندآوری نام برد و گفت: چنانچه نگاهی به تجارب جهانی بیندازیم متوجه خواهیم شد تنها آن سیاست های جمعیتی در دنیا موفق بوده که هم وجوه اقتصادی صحیحی را دارا بوده و هم پیوست فرهنگی رسانه ای در آن به درستی اجرا شده است.

وی ادامه داد: تا سال گذشته در کشور ما هیچ قانون مصوب جامعی در حمایت از فرزندآوری وجود نداشت. البته برخی تصمیمات در دولت های پیشین گرفته شد اما به مرحله اجرا در نیامد. از جمله اینکه سال۸۸ دولت اعلام کرد به ازای هر تولد یک میلیون تومان به حساب پس انداز هر مولود واریز می شود اما با وجود این که این تصمیم یک دغدغه به جا از طرف دولت بود، اجرایی نشد چراکه هم مصوبه لازم الاجرایی در مجلس نداشت و هم از اعتبارات لازم برخوردار نبود. به علاوه اینکه کار پژوهشی منسجمی ذیل این تصمیم اتفاق نیفتاده بود بنابراین هیچ تأثیری بر ساختارهای جمعیتی کشور نگذاشت.

قاسمی گفت: پس از آن نیز در دولت تدبیر و امید، ۸ سال با هر گونه سیاست جمعیتی مخالفت شد و حمایت از خانواده و فرزندآوری خانواده ایرانی صورت نگرفت و در واقع ۸ سال فرصت سوزی را رقم زد تا جایی که سیاست های ابلاغی رهبر معظم انقلاب نیز روی زمین ماند.

این نویسنده مجموعه «جنگ جهانی جمعیت» تصریح کرد: در سال ۱۴۰۰ مجلس شورای اسلامی قانونی را با ۷۳ ماده تصویب کرد که به عنوان قانون جوانی جمعیت و حمایت از خانواده تصویب شد.

وی هدف گذاری کلی قانون جوانی جمعیت را حمایت اقتصادی از خانواده برای فرزندآوری برشمرد و ادامه داد: امتیازهای اقتصادی خوبی در این قانون دیده شده که علی رغم برخی اشکالاتی که در این قانون و البته در برخی قوانین دیگر ممکن است وجود داشته باشد، قابل دفاع است و قدم اول تحقق سیاست های کلی جمعیت به حساب می آید.

قاسمی در دفاع از این قانون ابراز کرد: ابعاد مثبتی در موضوع حمایت اقتصادی قانون مذکور دیده شده است. این قانون بر اساس تصویب سال ۱۴۰۰ و اجرایی شدن آن از ابتدای ۱۴۰۱ با توجه به بودجه ای که ویژه آن در نظر گرفته شده، در سال جاری لازم الاجراست اما رصدها نشان می دهد این قانون بین ۳۰ تا ۳۵درصد اجرایی شده است.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار قدس آنلاین درباره دلایل اجرای کامل این قانون گفت: در چرایی اجرایی نشدن کامل این قانون چندین علت دخالت دارد. اول این که بخشی از مفاد قانون جوانی جمعیت، بدون این که منابع مالی جدیدی در اختیار دستگاه ها قرار دهد، تکالیفی را برایشان تعریف کرده که آنان را مکلف می کند تا یک یا دو درصد از اعتبارات ردیف بودجه خود را برای اجرای این قانون استفاده کنند. همین موضوع سبب شده دستگاه ها منابع کافی برای اجرای قانون جوانی جمعیت در اختیار نداشته باشند.

قاسمی ادامه داد: دلیل دوم، عدم اشراف مدیران نسبت به این مسئله است. متأسفانه هنوز بسیاری از مسئولان کشو اهمیت مسئله تحولات جمعیتی و تأثیر آن بر روی ساختارها به ویژه ساختارهای اقتصادی کشور را درک نکرده اند به همین جهت این مهم در اولویت اقداماتشان نیست.

دبیر مرکز مطالعات راهبردی جمعیت کشور اذعان کرد: سومین دلیل اجرایی نشدن صد درصدی طرح جوانی جمعیت این است که برخی مسئولان نهایت نگاه شان مقطع مسئولیت شان است به این معنی که برای دو تا چهار سال ممکن است در پست خود بماند لذا برای اقدام راهبردی و بلندمدت ضرورتی نمی بیند و به آن ورود پیدا نمی کند.

قاسمی تأکید کرد: چنانچه عزمی ملی و اراده ای همگانی وجود داشته باشد و قانون طرح جوانی جمعیت بیش از ۶۰درصد به مراحله اجرایی شدن برسد، می تواند امتیازات اقتصادی بسیار خوبی را برای خانواده در نظر بگیرد که مفادش در همان ۷۳ ماده وجود دارد.

وی ادامه داد: البته امتیاز اقتصادی به تنهایی کافی نیست بلکه به موازات آن نیازمند پیوست فرهنگی رسانه ای دقیقی هستیم تا بتواند نگرشها، ارزش های اجتماعی، فرهنگ و سبک زندگی را درباره فرزندآوری اصلاح کند.

قاسمی در ادامه درباره وام فرزندآوری یادآور شد: اکنون وام قرض الحسنه با کارمزد سه الی چهاردرصد به مبلغ ۲۰ میلیون تومان برای فرزند اول، به ازای فرزند دوم تا فرزند پنجم ۴۰ میلیون تومان و فرزند پنجم به بعد مبلغ ۱۰۰میلیون تومان با ضمانت های آسان اعطا می شود هرچند که در برخی موارد از سوی برخی بانک ها کارشکنی وجود دارد اما با توجه به این که دولت سیزدهم با دو مرحله تشکیل ستاد ملی جمعیت، اراده ای جدی در اجرایی شدن این قانون دارد. بنابراین جای امیدواری است که بقیه مواد قانون طرح جوانی جمعیت در دستور کار قرار گرفته و اجرایی شود.

این جمعیت شناس ایران و جهان گفت: چنانچه نگاهی به تجارب جهانی بیندازیم، متوجه خواهیم شد پیگیری و حمایت اقتصادی و فرهنگی جامعه به موازات هم نقش مهمی در افزایش الگوی فرزندآوری دارد.

خبرنگار: عفت زارع